Co dalej z zakazem reklamy aptek? – przełomowy wyrok TSUE i jego znaczenie dla rynku farmaceutycznego
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotny wyrok, dotyczący polskiego zakazu reklamy aptek. Uznał, że obecny kształt przepisów – sprowadzający się do całkowitego zakazu – jest nieproporcjonalny i narusza prawo unijne. To decyzja, która może znacząco zmienić funkcjonowanie rynku farmaceutycznego w Polsce.
Od 2012 r. w Polsce obowiązywał art. 94a Prawa farmaceutycznego, który wprowadzał całkowity zakaz reklamy aptek i ich działalności. Dozwolone było jedynie informowanie o lokalizacji i godzinach otwarcia. W praktyce oznaczało to, że niemal każda forma komunikacji z pacjentem mogła zostać uznana za reklamę – od akcji edukacyjnych po programy lojalnościowe – a za naruszenie przepisu groziły kary finansowe do 50 tys. zł. Uzasadnieniem dla wprowadzenia regulacji była ochrona zdrowia publicznego przed nadmierną konsumpcją leków oraz ochrona niezależności zawodowej farmaceutów.
Trybunał zakwestionował proporcjonalność tego zakazu, wskazując, że:
- Dyrektywa o handlu elektronicznym (2000/31/WE) nie pozwala na wprowadzanie absolutnych zakazów informacji handlowych w internecie – dopuszczalne są jedynie ograniczenia co do treści czy formy przekazu.
- Traktat o funkcjonowaniu UE (art. 49 i 56) gwarantuje swobodę przedsiębiorczości i świadczenia usług transgranicznych. Zakaz stanowił nieuzasadnioną barierę dla podmiotów, zwłaszcza z innych krajów członkowskich, chcących wejść na polski rynek lub oferować swoje usługi.
Zdaniem TSUE, polski ustawodawca mógł zastosować mniej restrykcyjne rozwiązania – np. zezwolić na reklamy spełniające określone standardy rzetelności i obiektywizmu – zamiast wprowadzać generalny zakaz.
Konsekwencje dla polskich przepisów
Orzeczenie TSUE ma bezpośredni wpływ na stosowanie prawa krajowego:
- Podmioty, wobec których zapadły już decyzje administracyjne lub wyroki o nałożeniu kary za reklamę, mogą w określonych terminach wystąpić o wznowienie postępowania.
- Sądy administracyjne, rozpoznając sprawy, będą musiały uwzględniać wykładnię zaprezentowaną przez Trybunał. Już pojawiły się pierwsze orzeczenia sądów administracyjnych, np. NSA w wyroku z dnia 24.06.2025 r. uchylił wcześniejszy wyrok WSA oraz decyzje inspekcji farmaceutycznej.
Wyrok nie oznacza pełnej swobody w zakresie reklamy aptek. Nadal konieczne będzie zachowanie zasad rzetelności i ochrony pacjentów przed nadużyciami. Wyrok TSUE otwiera jednak drogę do bardziej przejrzystej i merytorycznej komunikacji z pacjentami, a także likwiduje barierę dla nowych podmiotów chcących konkurować na rynku.
Wyrok TSUE (sygn. sprawy C-200/24) stanowi fundamentalną zmianę dla polskiego rynku aptecznego. Otwiera on drogę do bardziej konkurencyjnego modelu, w którym apteki będą mogły informować pacjentów o zakresie swojej działalności. Kluczowym wyzwaniem dla ustawodawcy będzie teraz precyzyjne zdefiniowanie granicy między dozwoloną informacją a niedopuszczalną, agresywną reklamą.
W odpowiedzi na wyrok Ministerstwo Zdrowia rozpoczęło prace nad nowelizacją Prawa farmaceutycznego, prawdopodobnie Rada Ministrów przyjmie go w IV kwartale tego roku.
Ilustracja wygenerowana za pomocą narzędzia AI.
Źródła: